Elektronik atık, pil ve elektrikle çalışan kullanım ömrünü tamamlamış, tamir edilemeyecek seviyede zarar görmüş, veya arızalanmış elektrikli veya elektronik eşyalara denmektedir. Evlerde ve işyerlerinde kullanılan tüm elektronik aletler güncelliğini yitirdiğinde veya kullanım ömrünü tamamladığında atık konumuna gelmektedir. Büyük ev aletleri(buzdolabı, çamaşır makinesi vb.), telekomünikasyon cihazları, ses ve görüntü ekipmanları, küçük ev aletleri vb. gibi tüm cihazlar elektronik atık kategorisi altında toplanmakta ve geri dönüştürülmektedir.
ELEKTRONİK ATIK NEDİR ?
Çöpe atılan elektronik atıkların yıllık değeri 60 milyar Amerikan dolarının üzerindedir.
- Çöpe Atılan E-Atık Yüzdesi (80%)
- Geri Dönüşüm Tesislerinde İşlem Gören E-Atık Yüzdesi (20%)
ATIK KATEGORİLERİ
Ülkemizde her yıl yaklaşık 700,000 ton e-atık ortaya çıkmaktadır. Bu atıkların sadece 25,000 tonu yani yüzde üç buçukluk kısmı geri dönüşüm tesislerinde işlem görmekte gerisi ise çöpe ve toprağa gömülerek ülkemizin toprak ve su rezervlerini kirletmektedir. Ülkemizde ortalama bir insan yılda 8 kg e-atık ortaya çıkarmaktadır. Bu rakam Avrupa da ise kişi başına 24 kg dır.
- Beyaz Eşyalar
- Küçük Ev Aletleri
- Bilişim Ekipmanları
- Cep Telefonu
- Tıbbi Cihazlar
- Spor Ekipmanları
- Kablo
- Oyuncaklar
Otizm Nedir ?
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), sosyal etkileşimde problemler, görsel, işitsel vb. uyaranlara karşı hassasiyet/ilgisizlik ve sınırlı ilgi alanları karakterize edilen, hayat boyu etkisini devam ettiren ve bireyden bireye değişiklik gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur.
OSB’nin nedeni kesin şekilde açıklanamamakla birlikte, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin karmaşık bir etkileşimi sonucu meydana çıktığı kanıtlanmıştır. OSB belirtileri 2 yaşından itibaren görülebilmekle beraber, tanı ilerleyen yaşlarda da konabilmektedir. OSB hayat boyu süren bir durum olmasına rağmen, eğitim ve terapi ile OSB tanısının kalktığı vakalar bulunmaktadır. Ancak, tanı kalksa da, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin denklemden bütünüyle çıkması mümkün değildir. Geçtiğimiz yıllarda öne çıkan otizm ve aşı ilişkisi bilimsel olarak çürütülmüş, çocuklara yapılan aşıların OSB’ye neden olmadığı kanıtlanmıştır.
Otizm İle İlgili Sorular
-
Otizmin Görülme Sıklığı Ve Oranı Nedir ?
2012’de yapılan bir araştırma [1], Amerika’daki her 88 çocuktan 1’inde otizm görüldüğünü öne sürmüştür. Aynı tarihli başka bir araştırmaya [2] göre otizmin dünya çapında görülme sıklığı ortalaması 10.000 çocukta 62’dir. Türkiye’de otizm görülme sıklığına dair kapsamlı ve güncel veri yoktur. Otizm erkek çocuklarda kız çocuklara oranla yaklaşık 4 kat daha fazla görülmektedir [3].
[1] Baio, J. (2012). Prevalence of Autism Spectrum Disorders: Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 14 Sites, United States, 2008. Morbidity and Mortality Weekly Report. Surveillance Summaries. Volume 61, Number 3. Centers for Disease Control and Prevention.
[2] Elsabbagh, M., Divan, G., Koh, Y. J., Kim, Y. S., Kauchali, S., Marcín, C., … & Yasamy, M. T. (2012). Global prevalence of autism and other pervasive developmental disorders. Autism Research, 5(3), 160-179.
[3] Werling, D. M., & Geschwind, D. H. (2013). Sex differences in autism spectrum disorders. Current opinion in neurology, 26(2), 146-153. -
Otizmin Nedeni Nedir ?
Otizm teşhisi almış bireylerin %10’unda sendromik ya da ikincil otizm olarak bilinen, Fragile X Sendromu, tüberoz skleroz gibi genetik hastalıklarla birlikte ortaya çıkan otizm görülmektedir [1]. Ancak geriye kalan %90’ın nedeni tam olarak açıklanamamakla birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin karmaşık bir etkileşiminin otizme neden olduğu kanıtlanmıştır. Genetik faktörler tek bir gen ile açıklanamamakta, en az on farklı genin etkileşiminin otizme neden olduğu ileri sürülmektedir [2]. Yani, Down Sendromu’nun tersine, otizmin nedenini tek bir gene bağlamak mümkün değildir. Çevresel faktörler ise çoğunlukla hamilelik ve doğuma ilişkin komplikasyonlardan [2] meydana gelmektedir. Ancak bu genetik ve çevresel faktörlerin nasıl bir etkileşimle otizme neden olduğu hala açıklanamamıştır. Otizm ve aşı arasındaki bağlantıya dair geçtiğimiz 20 yılı negatif şekilde etkilemiş rivayetler bilimsel çalışmalarla asılsız çıkmış ve aşıların otizme neden olmasını destekleyen bir veri olmadığı gösterilmiştir.
[1] Muhle, R., Trentacoste, S. V., & Rapin, I. (2004). The genetics of autism. Pediatrics, 113(5), e472-e486. [2] Maresca, R., & de Magistris, L. (2015). Autism: What Is It?. In Translational Approaches to Autism Spectrum Disorder (pp. 1-11). Springer International Publishing.
-
Otizm Ne Zaman Teşhis Edilir ?
TODEV Türkiye’nin ilk Otizm Vakfı olarak 1999 yılında otizmli yakınları ve gönüllüler ilk Otizm Vakfı olarak 1999 yılında otizmli yakınları ve gönüllüler tarafından Türkiye’nin ilk Otizm Vakfı olarak 1999 yılında otizmli yakınları ve gönüllüler tarafından kurulmuştur.
Toplanan E-atık Miktarı (Kg)
Bağışçı Sayısı